ODGOVOR
Zahvala pripada Allahu, dželle še'nuh. Samo Njega obožavamo i samo od Njega pomoć tražimo. Njemu se utječemo od zla naših duša. Koga On uputi, niko ga u zabludu ne može odvesti; a koga On iz Svoje pravde u zabludi ostavi, niko ga na Pravi put ne može uputiti. Svjedočim da nema drugog božanstva koje zaslužuje ibadet osim Allah, subhanehu ve te'ala, i svjedočim da je Muhammed, sallallahu alejhi ve sellem, Njegov rob i poslanik.
-„O vjernici, bojte se Allaha i govorite samo istinu, On će vas za vaša dobra djela nagraditi i grijehe vam vaše oprostiti. A onaj ko se Allahu i Poslaniku Njegovu bude pokoravao – postići će ono što bude želio.“
Uistinu, najistinitiji govor je Allahov govor, a najbolja uputa, uputa Muhammeda, sallallahu alejhi ve sellem. Najgore stvari su novotarije, a svaka novotarija je zabluda a svaka zabluda vodi u Vatru.
A zatim, kao odgovor na postavljeno pitanje kazem:
Prije nego odgovorimo na ovo pitanje veoma je bitno da ispravno shvatimo višeženstvo. Da li je ono osnova, bolje i preporučeno ili nije?
Rekao je Uzvišeni:
فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ
"-onda se ženite onim ženama koje su vam dopuštene, sa po dvije, sa po tri i sa po četiri. A ako strahujete da nećete pravedni biti, onda samo sa jednom; ili – eto vam onih koje posjedujete." (Prijevod značenja 3.ajeta sure En-Nisa)
Prenosi Buharija od Seida ibn Džubejra da ga je upitao Ibn Abbas: "Jesi li oženjen?" – Ne, odgovorio sam. Pa mi je rekao:
فتزوج فأن خير هذه الأمة أكثرها نساء
"Oženi se, jer najbolji u ummetu je onaj koji ima najviše žena." (Buhari, 5069)
Šejh Abdur-Rahman Džibrin, rahimehullah, je u komentaru Buharijevog sahiha kod 3.ajeta sure En-Nisa pojasnio razilaženje uleme šta je osnova višeženstvo ili ne. Pa je nakon spomenutih mišljenja i dokaza rekao:
ولكن بكل حال الأحوال تختلف، والقدرات تختلف، فمن وثق من نفسه بأنه يعدل بين المرأتين أو الثلاث أو الأربع، ويعطي كل واحدة حقها؛ فإن الأصل في حقه أن يعدد .. اهـ .
"Ali u svakom slučaju stanja i mogućnosti se razlikuju. Pa kod onoga koji je siguran da će biti pravedan među dvije, tri ili četiri žene i da će svakoj dati njeno pravo OSNOVA je višeženstvo..."
Rekao je šejh Ibn Baz, rahimehullah:
الأصل في ذلك شرعية التعدد لمن استطاع ذلك ولم يخف الجور لما في ذلك من المصالح الكثيرة في عفة فرجه وعفة من يتزوجها الإحسان إليهن وتكثير النسل الذي به تكثر الأمة وتكثر من يعبد الله وحده...
-"Osnova u tome je propisanost višeženstva za onoga koji je u stanju i ne plaši se nepravde. Jer su u tome mnoge koristi poput čuvanja polnog organa, čednost one koju oženi (da ne upadne u blud), dobročinstvo prema njima, uvećanje poroda čijim brojem se povećava ummet a time i broj onih koji samo Allaha obožavaju. Na ovo ukazuju riječi Allaha... (3.ajet sure En-Nisa). " (Fetve uleme dva Harema, 386)
Rekao je šejh Abdullah ibn Abdul-Vehhab ibn Serdan:
"Višeženstvo je pohvalno, zbog riječi Allaha, dželle ve 'ala:
وَإِنْ خِفْتُمْ أَلاّ تُقْسِطُوا فِي الْيَتَامَى فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلاثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً
-"Ako se bojite da prema ženama sirotama nećete biti pravedni, onda se ženite onim ženama koje su vam dopuštene, sa po dvije, sa po tri i sa po četiri. A ako strahujete da nećete pravedni biti, onda samo sa jednom." (Prijevod značenja 3.ajeta sure En-Nisa)
Pa je Allah, dželle še'nuh, robovima odabrao da se žene sa više od jedne žene. A ako se čovjek plaši da neće biti pravedan onda samo sa jednom. A također, višeženstvo je sunnet i postupak našeg Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, a Uzvišeni kaže:
لقد كان لكم في رسول الله أسوة حسنة
-"Vi u Allahovom Poslaniku imate divan uzor." (33:21)
A rekao je Ibn Abbas, radijallahu anhuma: "Najbolji u ovome umetu su oni koji imaju najviše žena." (Buharija) kraj govora šejha Abdullaha.
Sada se postavlja pitanje:
Ima li žena pravo usloviti čovjeku prilikom sklapanja bračnog ugovora da ne ženi drugu ženu?
Islamski učenjaci po ovom pitanju imaju dva stava:
Prvi stav: Da nije dozvoljeno ženi, niti njenoj porodici da uslovljava mužu da ne ženi drugu, a ako se uslovi i muž prihvati, ispravan je bračni ugovor, ali ne i uslov i on neće imati nikakvog uticaja, niti ga je obaveza ispuniti. Ovaj stav zastupaju hanefijski, i po jednom rivajetu Šafijski i Malikijski pravnici, a pripisuje se Aliji i ibn Abbasu, radijallahu anhum, kao i nekim pravnicima iz generacije tabi'ina, kao što su Se'id ibn Musejjeb, At'a, Ša'bi, Lejs, Sevri, Hasan el-Basri, Ibrahim En-Nehai, Zuhri, Hišam ibn Urve i dr. (pogledaj Fikhus Sunne 2/52, 3/155 kao i El-Mugni 7/93)
Od dokaza kojim potkrepljuju svoj stav navode sljedeće:
1- Bilježi Imam Buhari i Muslim od Aiše, radijallahu anha, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao:
مَا بَالُ أُنَاسٍ يَشْتَرِطُونَ شُرُوطًا لَيْسَ فِي كِتَابِ اللَّهِ، مَنِ اشْتَرَطَ شَرْطًا لَيْسَ فِي كِتَابِ اللَّهِ فَهُوَ بَاطِلٌ، وَإِنِ اشْتَرَطَ مِائَةَ شَرْطٍ
-"Šta je sa ljudima pa uslovljavaju uvjete koji nisu u Allahovoj knjizi. Ko postavi uvjet kojeg nema u Allahovoj knjizi on je neispravan pa makar postavio stotinu uvjeta." (Buhari, 2155 i Muslim, 1504)
Tako da ovaj hadis ukazuje na neispravnost zabranjivanja nečeg što je dozvoljeno, kao što je ženidba drugom ženom na prvu, što je Allah Uzvišeni dozvolio u riječima: „Ženite se sa onima koje su vam dozvoljene, sa po dvije, sa po tri i sa po četiri.“ (En-Nisa, 2)
2- Bilježi Tirmizi u Sunenu i Bejheki u Es-Sunenul-Kubra da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao:
المسلمون على شروطهم، إلا شرطا أحل حراما أو حرم حلالا
-"Muslimani su na uvjetima (na koje su se obavezali) osim uvjeta koji dozvoljava haram ili zabranjuje halal." (Tirmizi, 1352 i kaže Hasen-Sahih i Bejheki 14432)
Kaže ibn Hazm u El-Muhalli:
وَاشْتِرَاطُ الْمَرْأَةِ أَنْ لَا يَتَزَوَّجَ، أَوْ أَنْ لَا يَتَسَرَّى، أَوْ أَنْ لَا يَغِيبَ عَنْهَا أَوْ أَنْ لَا يُرَحِّلَهَا عَنْ دَارِهَا - كُلُّ ذَلِكَ تَحْرِيمُ حَلَالٍ، وَهُوَ وَتَحْلِيلُ الْخِنْزِيرِ وَالْمَيْتَةِ سَوَاءٌ، فِي أَنَّ كُلَّ ذَلِكَ خِلَافٌ لِحُكْمِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ.
"Uslovljavanje žene da se muž ne ženi sa drugom, da nema robinju, da ne odsustvuje od nje, da se ne seli u drugo mjesto sa njom – sve je to oharamljivanje halala! Ovakvi postupci i ohalaljivanje svinjetine i strvine je jednako. Sve ovo se suprostavlja Allahovim propisima." (9/126)
Imam Mirvezi u svome djelu 'Ihtilaful-Fukaha' prenosi govor Ebu Abdullaha koji kaže:
يبطل الشرط ويثبت النكاح لِأَنَّ الله تعالى قد أباح للرجل أن يتزوج أربعا وأن يتسرى فَإِذَاهي شرطت عَلَيْهِ أن يتزوج ولا يتسرى فقد شرطت عَلَيْهِ تحريم ما أحل الله.
-"Poništava se uvjet (uslov) a brak ostaje važeći. Jer Uzvišeni Allah je dozvolio čovjeku da oženi četiri žene i da ima robinju. Pa ako ona uslovljava da se on ne ženi i nema robinju ona zapravo oharamljuje ono što je Allah dozvolio." (340.str.)
Pa je generalno ili općenito obaveza ispunjavati uvjete na koje se čovjek obavezao osim ako su ti uvjeti zabranili halal ili dozvolili haram. U toj situaciji se oni neće ispuniti a osnova ugovora (bračnog) je ispravna. Ako ovome dodamo činjenicu da je vičeženstvo ne samo dozvoljeno već da je preporučeno uz dva uslova:
A. Mogućnost.
B. Pravednost među ženama.
Tada nam postaje jasno da je ovo prioritetnije i jače mišljenje.
Drugi stav: Da je dozvoljeno ženi ili njenoj porodici da uslove mužu da se ne ženi drugom. Pa ako se složi onda je u tom slučaju dužan ispuniti uslov bračnog ugovora, a ako ga prekrši i oženi drugu, žena ima pravo na poništenje bračnog ugovora i uzimanje svoga prava. Ovo je stav hanbelijske pravne škole, a taj stav se prenosi i od: Omera ibn Hattaba, Sa'd ibn ebi Vekkasa, Muavije ibn ebi Sufjana, Amra ibn el-Asa, radijallahu anhum, kao i od pravnika tabi'ina, kao što je Omer ibn Abdulaziz, Tavus, i dr. (pogledaj Mugni 7/93, Hulasatul-Kelam šerh Umdetul-Ahkam 286.str. i Fikhus-Sunne 2/52)
Kaže ibn Kudame u El-Mugniju:
أَنْ يَشْتَرِطَ لَهَا أَنْ لَا يُخْرِجَهَا مِنْ دَارِهَا أَوْ بَلَدِهَا أَوْ لَا يُسَافِرَ بِهَا، أَوْ لَا يَتَزَوَّجَ عَلَيْهَا، وَلَا يَتَسَرَّى عَلَيْهَا، فَهَذَا يَلْزَمُهُ الْوَفَاءُ لَهَا بِهِ، فَإِنْ لَمْ يَفْعَلْ فَلَهَا فَسْخُ النِّكَاحِ. يُرْوَى هَذَا عَنْ .....
„Ako se obaveže (prihvati uvjet) da je ne seli u drugi grad niti da putuje sa njom ili da se ne ženi pored nje, uslov je ispravan i obaveza mu je ispoštovati ga, a ako ga prekrši, ona ima pravo na poništenje bračnog ugovora. To se prenosi od Omer ibn Hattaba, Sa'd ibn ebu Vekkasa, Muavije, Amr ibn el-Asa, a to zastupa i Šurejh, Omer ibn Abdulaziz, Tavus i Evzai." (El-Mugni 7/93)
Dokazi zastupnika ovog stava:
Većinu dokaza koje navode zastupnici ovog stava su općeniti i govore generalno o bavezi ispunjavanja uvjeta i oko toga nema razilaženja među muslimanima. Ali je glavno pitanje šta je sa uvjetima koji ograničavaju ono što je široko (zabranjuju ono što je pohvalno i preporučeno).
1- Kaže Uzvišeni:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ
„O vjernici, ispunjavajte obaveze!“ (El-Maide 1.)
2- Riječi Allaha, dželle še'nuh:
وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا
„I ispunjavajte obavezu, jer će se za obavezu, zaista odgovarati!“ (El-Isra 34.)
3- Hadis koji se nalazi u dva Sahiha od Ukbe ibn Amira, da je Poslanik, sallallah alejhi ve sellem, rekao:
أَحَقُّ الشُّرُوطِ أَنْ تُوفُوا بِهِ مَا اسْتَحْلَلْتُمْ بِهِ الفُرُوجَ
„Najpreči uslovi da ih ispoštujete su oni kojima su vam žene postale dozvoljene.“ (Buhari 2721 i Muslim 1418)
4- I drugi općeniti hadisi koji ukazuju na obavzu ispunjavanja ugovora i date riječi.
Ovi tekstovi dokazuju obavezu ispunjenja ugovora, dogovora, uslova i ostalog oko čega se ljudi slože, a u to spada i uslovljavanje žene čovjeku da se ne ženi drugom.
Na uopćenost ovih dokaza se odgovara: ovi dokazi su opći principi koji ne ulaze u mjesta razilaženja.
Sebeb razilaženja dvije skupine je kolizija općenitih (العام) i specificirajućih (الخاص) dokaza. Tako su dokazi onih koji dozvoljavaju ovakav uslov općeg karaktera a dokazi prve skupine su specifični i njima se daje prednost u odnosu na opće dokaze.
Odgovorio: prof.Ifet Zukorlić
Obrada: Dava Tim
0 comments: